Lingwistyka kryminalistyczna (forensic linguistics) jest dziedziną językoznawstwa stosowanego, która zajmuje się wykorzystaniem wyników badań i metod językoznawczych w kontekście pracy organów wymiaru sprawiedliwości oraz działań operacyjnych policji.

Ta gałąź wiedzy o języku okazuje się pomocna zwłaszcza w: zrozumieniu przepisów prawnych (które często spisane są w trudnym do odcyfrowania żargonie), zapewnieniu dowodów procesowych (np. ekspertyz dotyczących autentyczności tekstu) oraz naświetleniu roli języka w rozprawach sądowych (patrz – badania ukazujące, jak różnią się między sobą odpowiedzi świadków w zależności od sposobu zadawania pytań; Witkowski T. [2002]. Psychologia kłamstwa, s. 270-283).

Przykładem ważności i użyteczności tej stosunkowo młodej dyscypliny naukowej są szkolenia dla ludzi pracujących w centrach kryzysowych. Osoby takie są bowiem zdane tylko i wyłącznie na rozumienie i interpretowanie przekazu werbalnego. Gdy liczy się czas, dyspozytor nie może pozwolić sobie na nieporozumienia i niedomówienia – b a r d z o ważne staje się więc dobieranie precyzyjnych sformułowań.

Gdy rozmówca przejawia wahanie, wypowiada się mgliście, zdawkowo i nagminne unika podawania konkretnych informacji, można przypuszczać, iż zgłoszenie jest fałszywe. Z kolei szczere zgłoszenia są zwykle rzeczowe, nastawione na przekaz rzetelnych informacji, zaś osoby uczestniczące w rozmowie wytworzyły między sobą „nić porozumienia” i są wyraźnie zaangażowane w interakcję, co objawia się np. dopytywaniem lub dopowiadaniem istotnych szczegółów (Olsson J. [2008]. Forensic Linguistics, Second Edition).

Specjaliści z dziedziny językoznawstwa kryminalistycznego zajmują się także badaniem listów samobójczych. Według przytoczonego powyżej źródła, wiarygodna wiadomość osoby, która chce targnąć się na własne życie, jest zazwyczaj zwięzła, a jej treść nie zawsze całkowicie zrozumiała. Może wynikać to z faktu, iż czas poprzedzający podjęcie decyzji o samounicestwieniu jest często poprzedzony silnymi i bardzo skrajnymi emocjami, które przeżywa dana jednostka (walka z naturalnym instynktem zachowawczym jest niesamowicie wyczerpująca).

Prowadzi to często to zawężenia perspektywy i skrajnego subiektywizmu doznawanych przeżyć, przez co ich opis może być niezrozumiały nawet dla bliskich znajomych czy członków rodziny. W pracy „Śmierć samobójcza. Perspektywa kryminalistyczna i pedagogiczna” Leszka Bednarskiego i Arkadiusza Urbanka [2012] można znaleźć godne polecenia interpretacje prawdziwych listów samobójczych i stworzone na ich podstawie klasyfikacje tych dowodów.

Lingwistyka kryminalistyczna to dziedzina, która z pewnością kryje w sobie ogromny potencjał. W ostatnich latach staje się przedmiotem badań i rozważań wielu wybitnych autorów, zarówno teoretyków jak i praktyków w dziedzinie psychologii, kryminalistyki i sądownictwa. W świetle tego należy mieć nadzieję, że już niedługo ekspertyzy językowe staną się istotną częścią wielu dziedzin naszego życia.